યુક્રેન યુદ્ધ ડ્રોનનો ઉપયોગ મોટા પાયે કરવામાં આવ્યો છે. બંને તરફથી ભારે ડ્રોન હુમલા કરવામાં આવ્યા છે. જો કે હવે ડ્રોનના સપ્લાયને લઈને સવાલો ઉભા થયા છે. વાસ્તવમાં ચીને ડ્રોનની નિકાસ પર નવા નિયંત્રણો લાદવાનો નિર્ણય લીધો છે. બીબીસીના રિપોર્ટ અનુસાર, યુદ્ધમાં ઉપયોગમાં લેવાતા મોટાભાગના ડ્રોન કોમર્શિયલ રીતે ચીનમાં બનેલા છે. યુદ્ધમાં મોટી સંખ્યામાં ડ્રોન નાશ પામ્યા છે, તેથી નવા પુરવઠાની જરૂર છે. પરંતુ એવા સંકેતો છે કે યુક્રેન અને રશિયા બંને ચીની ડ્રોન અને તેના ભાગોની અછતનો સામનો કરી રહ્યા છે.
લંડન સ્થિત થિંક ટેન્ક રોયલ યુનાઇટેડ સર્વિસિસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (RUSI) અનુસાર, યુક્રેન દર મહિને લગભગ 10,000 ડ્રોન ગુમાવી રહ્યું છે. યુક્રેનિયન સૈન્યને તેનો પુરવઠો પુનઃસ્થાપિત કરવામાં મદદ કરવા માટે દાનમાં આપેલા નાણાંનો ઉપયોગ કરવામાં કેટલાક સ્વયંસેવક જૂથોએ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે.
ચીન દ્વારા લાદવામાં આવેલા નવા પ્રતિબંધો શું છે?
ચીનની સરકાર દ્વારા લાદવામાં આવેલા તાજેતરના નિયંત્રણો 1 સપ્ટેમ્બરથી અમલમાં આવ્યા હતા. આ નિયંત્રણો 4 કિલોથી વધુ વજનવાળા લાંબા અંતરના ડ્રોન તેમજ ડ્રોન સંબંધિત સાધનો જેમ કે અમુક કેમેરા અને રેડિયો મોડ્યુલ પર પણ લાગુ પડે છે.
આવા સાધનોના ચીની ઉત્પાદકોએ હવે નિકાસ લાઇસન્સ માટે અરજી કરવી પડશે અને અંતિમ વપરાશકર્તા પ્રમાણપત્રો પ્રદાન કરવા પડશે. બેઇજિંગમાં સરકારનું કહેવું છે કે વ્યાપારી ચીની ડ્રોનનો ઉપયોગ લશ્કરી હેતુઓ માટે થવો જોઈએ નહીં. તમને જણાવી દઈએ કે ચીનની સરકારે યુક્રેન પર રશિયાના હુમલાની નિંદા કરી નથી.
યુક્રેનિયન સ્વયંસેવકો અને સૈનિકો કહે છે કે ચીનના તાજેતરના પ્રતિબંધોની અત્યાર સુધી ડ્રોનની ઉપલબ્ધતા પર બહુ અસર થઈ નથી. જોકે, તેમનું કહેવું છે કે પાર્ટસના સપ્લાયને અસર થઈ છે અને તેમને એ પણ ડર છે કે ભવિષ્યમાં સ્થિતિ વધુ વણસી શકે છે.
‘આપણે ભવિષ્યમાં શું કરીશું તે સ્પષ્ટ નથી’
સૈન્યને ડ્રોન સપ્લાય કરતા સૌથી મોટા યુક્રેનિયન સ્વયંસેવક જૂથોમાંના એક, ડિગ્નિટાસના ચીફ લ્યુબા શિપોવિચ કહે છે, ‘હાલ માટે માત્ર એક જ ફેરફાર એ છે કે અમે યુરોપિયન વેરહાઉસમાં જે પણ સ્ટોક બાકી છે તેમાંથી વધુને વધુ ખરીદી રહ્યા છીએ, પરંતુ ભવિષ્યમાં અમે શું કરીશું તે સ્પષ્ટ નથી.’ તે ખાસ કરીને થર્મલ ઇમેજિંગ કેમેરા જેવા ભાગોની ઉપલબ્ધતા વિશે ચિંતિત છે.
રેજિમેન્ટના વરિષ્ઠ ડ્રોન ઓપરેટર કાસ્ટસ કાલિનોવસ્કી કહે છે, “અસર અનુભવાઈ રહી છે. ચીનને લાયસન્સની જરૂર હોવાને કારણે યુક્રેનની ડ્રોનના ભાગોની ઍક્સેસ હવે મર્યાદિત છે, પરંતુ અમે અમારા ડ્રોનને પહેલાની જેમ કાર્ય કરવા માટેના રસ્તાઓ શોધવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ.
તે રશિયન અને યુક્રેનિયન બંને સૈન્ય માટે ડ્રોન ખરીદતા સ્વયંસેવકો દ્વારા સામનો કરવામાં આવેલ નવીનતમ અવરોધ છે.
શિપોવિચના જણાવ્યા અનુસાર, ઓગસ્ટ અને સપ્ટેમ્બર 2022ની વચ્ચે યુરોપમાં વિતરકોને ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવેલા ચાઈનીઝ ડ્રોનની સંખ્યામાં તીવ્ર ઘટાડો થયો છે.
ન્યૂયોર્ક ટાઈમ્સની તપાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ચીનની કંપનીઓએ તાજેતરના મહિનાઓમાં યુક્રેનિયનોને ડ્રોન અને તેના ભાગોના વેચાણમાં ઘટાડો કર્યો છે. પરંતુ તેની અસર માત્ર યુક્રેન જ નથી થઈ રહી.
1 સપ્ટેમ્બરથી અમલમાં આવેલા ચીનના પ્રતિબંધોનો ઉલ્લેખ કરતા, રશિયન અખબાર કોમર્સન્ટે જણાવ્યું હતું કે, “ડ્રૉન નિકાસ પર ચીનના સત્તાવાળાઓ દ્વારા લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધોને કારણે રશિયામાં તેમના પુરવઠાને ગંભીરતાથી જટિલ બનાવ્યું છે અને થર્મલ ઇમેજિંગ કેમેરા જેવા કેટલાક ભાગોની અછત ઊભી થઈ છે.” .’
સીધા પુરવઠાની ગેરહાજરીમાં, રશિયન ખરીદદારો ઘણીવાર કઝાકિસ્તાન જેવા દેશોમાં ચાઇનીઝ ડ્રોન ખરીદે છે. જો કે, કોમર્સન્ટના જણાવ્યા મુજબ, મધ્ય એશિયાઈ રાજ્યએ તેના ડ્રોન આયાત નિયમો કડક કરીને તેમના માટે વસ્તુઓ વધુ જટિલ બનાવી છે.
ચીની પ્રતિબંધોની અસરને ઘટાડવા માટે, યુક્રેનિયન સ્વયંસેવકો અન્ય દેશોમાં બનાવેલા વિકલ્પોની શોધમાં વ્યસ્ત છે. આ સિવાય તેઓ યુક્રેનમાં પણ શક્યતાઓ શોધી રહ્યા છે.
ડ્રોન ખરીદવામાં મદદ કરનાર એનાટોલી પોલ્કોવનિકોવ કહે છે કે યુક્રેનિયન સ્ટાર્ટ-અપ ડ્રોન મોટર્સનું ઉત્પાદન શરૂ કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. તે કહે છે કે તે ભવિષ્યને લઈને આશાવાદી છે. તેમના મતે, ‘મને નથી લાગતું કે ચીનના આ પ્રતિબંધોની સામાન્ય સ્થિતિ પર કોઈ અસર પડશે. મને લાગે છે કે લાંબા ગાળે તેઓ યુક્રેનમાં ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપશે.
યુક્રેન યુદ્ધ એ પહેલું યુદ્ધ છે જેમાં આટલા મોટા પાયે અને આટલી મોટી સંખ્યામાં ડ્રોનનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. કિવ અને મોસ્કો તેને તે રીતે રાખવા માંગે છે.
