કઢી-ખિચડી માટે સૌથી ઉત્તમ કઢી કઈ? આ ગુજરાતી કઢી અજમાવો!
ગુજરાત તેના ખોરાક માટે સમગ્ર દેશમાં જાણીતું છે, અને ગુજરાતી વાનગીઓમાંની એક છે ખાટી-મીઠી ગુજરાતી કઢી, જેનો સ્વાદ તેને સામાન્ય કઢી કરતાં સાવ અલગ અને લાજવાબ બનાવે છે. આ કઢી જેટલી સ્વાદિષ્ટ છે, એટલી જ તેને બનાવવી સરળ છે. આ કઢીમાં પકોડા હોતા નથી અને મસાલાનો ઉપયોગ પણ ઘણો ઓછો કરવામાં આવે છે, તેથી તે મોટાઓ તેમજ બાળકોને પણ ખૂબ પસંદ આવે છે.
જો તમે પણ આ ખાસ ખાટી-મીઠી કઢીનો સ્વાદ લેવા માંગતા હોવ અને તેને ઘરે બનાવવા માંગતા હોવ, તો અહીં તેની વિગતવાર અને સરળ રેસીપી આપેલી છે. તમે તેને ખૂબ જ ઓછા સમયમાં તૈયાર કરીને તમારા ભોજનનો સ્વાદ વધારી શકો છો.
જરૂરી સામગ્રી (Ingredients)
ગુજરાતી કઢી બનાવવા માટે તમને નીચેની સામગ્રીની જરૂર પડશે:
| સામગ્રી | પ્રમાણ |
| દહીં (હળવું ખાટું) | 2 કપ |
| બેસન (ચણાનો લોટ) | 2-3 ટેબલ સ્પૂન |
| પાણી | લગભગ 4 કપ (અથવા જરૂર મુજબ) |
| ખાંડ | 2 ટેબલ સ્પૂન (સ્વાદ મુજબ ઓછી કે વધુ કરી શકો છો) |
| મીઠું | સ્વાદ મુજબ |
| વઘાર માટે: | |
| તેલ/ઘી | 2 ટેબલ સ્પૂન |
| રાઈ (સરસવના દાણા) | 2 ટી સ્પૂન |
| હિંગ (Asafoetida) | 1 ચપટી |
| આખા લાલ મરચાં | 3-4 (ટુકડા કરી લેવા) |
| કઢી પત્તા (Curry Leaves) | 8-10 પાંદડા |
| લીલા મરચાં | 1-2 (બારીક સમારેલા અથવા વચ્ચેથી ચીરો પાડેલા) – વૈકલ્પિક |
| આદુ | 1 ઈંચનો ટુકડો (છીણેલો અથવા પેસ્ટ) – વૈકલ્પિક |
| અન્ય મસાલા: | |
| લાલ મરચું પાવડર | 1 ટી સ્પૂન (માત્ર રંગ અને હળવી તીખાશ માટે) |
| તજ પાવડર | 1/4 ટી સ્પૂન (આ કઢીને એક ખાસ સુગંધ આપે છે) |
| હળદર પાવડર | 1/4 ટી સ્પૂન (વૈકલ્પિક, ગુજરાતી કઢી સામાન્ય રીતે સફેદ/હળવી પીળી હોય છે) |
| સજાવટ માટે: | |
| લીલા ધાણા (બારીક સમારેલા) | 2 ટેબલ સ્પૂન |
ગુજરાતી કઢી બનાવવાની રીત (Step-by-Step Instructions)
પગલું 1: દહીં અને બેસનનું મિશ્રણ તૈયાર કરવું
સૌ પ્રથમ એક મોટા વાસણ અથવા તપેલામાં 2 કપ દહીં લો. દહીં બહુ ખાટું ન હોવું જોઈએ, હળવું ખાટું દહીં સૌથી ઉત્તમ રહે છે.
દહીંને વ્હિસ્કર (Whisk) અથવા રવૈયાની મદદથી સારી રીતે ફેંટી લો, જેથી તે એકદમ મુલાયમ થઈ જાય અને તેમાં કોઈ ગાંઠ ન રહે.
હવે તેમાં 2-3 ટેબલ સ્પૂન બેસન ઉમેરો. બેસનને ચાળીને ઉપયોગ કરવાથી ગાંઠો બનવાની શક્યતા ઓછી થઈ જાય છે.
બેસન નાખ્યા પછી, દહીં અને બેસનના મિશ્રણને ફરીથી સારી રીતે ફેંટો. તેને ત્યાં સુધી ફેંટતા રહો જ્યાં સુધી બેસનની બધી ગાંઠો સંપૂર્ણપણે દૂર ન થઈ જાય અને મિશ્રણ એકદમ સ્મૂથ (મુલાયમ) ન બની જાય.
આ પછી, તૈયાર મિશ્રણમાં લગભગ 4 કપ પાણી ઉમેરો (તમે તેને છાશની જેમ પાતળું બનાવવા માટે પાણીનું પ્રમાણ વધારી શકો છો). તેને ફરી એકવાર સારી રીતે મિક્સ કરી લો.
પગલું 2: મસાલા મિશ્રિત કરવા
પાણી મિક્સ કર્યા પછી, હવે મિશ્રણમાં સૂકા મસાલા અને સ્વાદની સામગ્રી ઉમેરો:
મીઠું સ્વાદ મુજબ નાખો.
2 ટેબલ સ્પૂન ખાંડ (તમારી પસંદગી મુજબ ઓછી કે વધુ) ઉમેરો.
1 ટી સ્પૂન લાલ મરચું પાવડર અને 1/4 ટી સ્પૂન તજ પાવડર મિક્સ કરો.
જો તમે લીલા મરચાં અને આદુનો ઉપયોગ કરી રહ્યા હોવ, તો તેને પણ આ જ મિશ્રણમાં ઉમેરી દો.
બધી સામગ્રીને ચમચી વડે સારી રીતે મિક્સ કરી લો જેથી ખાંડ અને મીઠું ઓગળી જાય. આ મિશ્રણ હવે કઢી બનાવવા માટે તૈયાર છે.
પગલું 3: કઢીને પકાવવી (વઘાર કરવો)
એક કડાઈ અથવા ઊંડા તવાને મધ્યમ આંચ પર ગરમ કરો.
તેમાં 2 ટેબલ સ્પૂન તેલ અથવા ઘી નાખો. ઘી નાખવાથી કઢીનો સ્વાદ વધુ સારો બને છે.
જ્યારે તેલ/ઘી બરાબર ગરમ થઈ જાય, ત્યારે આંચ ધીમી કરો અને તેમાં 2 ટી સ્પૂન રાઈ (સરસવના દાણા) નાખો.
રાઈ તતડવા (Sputter) લાગે, પછી તેમાં 1 ચપટી હિંગ, કાપેલા આખા લાલ મરચાં અને કઢી પત્તા નાખો. જો તમે જીરું, મેથી દાણા અથવા લવિંગ-તજનો પણ વઘાર કરી રહ્યા હોવ, તો તેને પણ આ જ સમયે નાખીને થોડી સેકન્ડ માટે શેકી લો, જ્યાં સુધી મસાલો તતડવા ન લાગે અને સુગંધ ન આવવા લાગે.
મસાલા બરાબર તતડી જાય પછી, આંચ ધીમી રાખો.
પગલું 4: કઢીને ઉકાળવી અને તૈયાર કરવી
હવે ધીમે ધીમે બેસન-દહીંનું તૈયાર મિશ્રણ કડાઈમાં રેડો.
મિશ્રણ નાખતાની સાથે જ, આંચને મધ્યમ કે તેજ કરી દો અને તેને સતત હલાવતા રહો. કઢીને સતત હલાવતા રહેવું ખૂબ જ જરૂરી છે જેથી તે ફાટી ન જાય.
કઢીને ત્યાં સુધી સતત હલાવતા રહો જ્યાં સુધી તેમાં એક ઉભરો (Boil) ન આવી જાય.
પહેલો ઉભરો આવ્યા પછી, આંચ એકદમ ધીમી કરી દો.
હવે કડાઈને હળવું ઢાંકી દો (સંપૂર્ણપણે બંધ ન કરો, વરાળ નીકળવા દો) અને કઢીને ધીમી આંચ પર 15 થી 20 મિનિટ સુધી પકવા દો. ધીમી આંચ પર લાંબા સમય સુધી પકવવાથી બેસનનો કાચો સ્વાદ દૂર થાય છે અને કઢીનો સ્વાદ ખૂબ જ સરસ આવે છે. વચ્ચે-વચ્ચે તેને એક-બે વાર હલાવતા રહો.
જ્યારે કઢી ઘટ્ટ થઈ જાય અને તેની ઉપર થોડી મલાઈ જેવું પડ દેખાવા લાગે, તો સમજી લો કે તે તૈયાર છે.
પગલું 5: પીરસવું
ગેસ બંધ કરી દો.
તૈયાર ગુજરાતી કઢીને બારીક સમારેલા લીલા ધાણાના પાનથી સજાવો (Garnish કરો).
હવે તમારી સ્વાદમાં લાજવાબ, ખાટી-મીઠી ગુજરાતી કઢી ઝટપટ તૈયાર છે.
સૂચનો અને પીરસવાની રીત
પીરસવું (Serving): ગુજરાતી કઢીને ગરમાગરમ ખિચડી, સાદા ભાત (ચોખા), અથવા રોટલી / ફૂલકા સાથે પીરસો. ગુજરાતી થાળીમાં તેને અવારનવાર ખિચડી અથવા ભાત સાથે ખાવામાં આવે છે.
દહીંની પસંદગી: કઢી માટે મધ્યમ ખાટા દહીંનો ઉપયોગ કરો. જો દહીં ખૂબ ખાટું હોય, તો થોડી છાશ અથવા પાણીનું પ્રમાણ વધારી દો અને ખાંડનું પ્રમાણ પણ થોડું વધારી શકાય છે.
સ્વાદનું સંતુલન: આ કઢી ખાટી-મીઠી હોય છે, તેથી ખાંડ અને મીઠાનું સંતુલન તમારી પસંદગી મુજબ રાખો. તમે ઈચ્છો તો ખાંડની જગ્યાએ ગોળનો પણ ઉપયોગ કરી શકો છો, તેનાથી કઢીનો રંગ આછો બદામી થઈ જશે અને એક અલગ સ્વાદ આવશે.
ઘટ્ટતા: જો કઢી ખૂબ ઘટ્ટ થઈ જાય, તો તમે ઉકાળ્યા પછી પણ થોડું ગરમ પાણી ઉમેરીને તેને તમારી ઈચ્છા મુજબ પાતળી કરી શકો છો.
આ સરળ પદ્ધતિથી બનેલી આ કઢી ચોક્કસપણે તમારા ભોજનને એક ખાસ ગુજરાતી સ્વાદ આપશે!


