પુરુષોની કડવી હકીકત: ચાણક્ય નીતિથી જાણો
આચાર્ય ચાણક્ય, જેમને કૌટિલ્ય અથવા વિષ્ણુગુપ્ત તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તેઓ પોતાની ગહન અને વ્યવહારુ નીતિઓ (નીતિ શાસ્ત્ર) માટે વિશ્વ પ્રસિદ્ધ છે. તેમણે માનવ સ્વભાવ અને સમાજની સચ્ચાઈને અત્યંત સરળ શબ્દોમાં સમજાવી છે. ચાણક્ય દ્વારા કહેવાયેલી વાતો આજે પણ એટલી જ સુસંગત છે અને જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં માર્ગદર્શન આપે છે. આચાર્ય ચાણક્યએ પુરુષ અને મહિલાના સંબંધો અને સામાજિક માનસિકતા પર પણ અનેક ગહન વાતો કહી છે.
પુરુષ માનસિકતાનું એક કઠોર પણ સાચું ચિત્ર રજૂ કરતાં, આચાર્ય ચાણક્ય કહે છે:
“જ્યારે કોઈ પુરુષ સ્ત્રીથી હારવા લાગે છે, ત્યારે સૌથી પહેલો હુમલો તે સ્ત્રીના ચારિત્ર્ય પર કરે છે.” – આચાર્ય ચાણક્ય
પુરુષની માનસિકતા પર ચાણક્યનો દૃષ્ટિકોણ
આચાર્ય ચાણક્ય માનતા હતા કે જ્યારે પણ કોઈ વ્યક્તિ પોતાની શક્તિ, તર્ક, સામાજિક દબદબા કે કાર્યક્ષમતાના આધારે હારી જાય છે, ત્યારે તે અવારનવાર આક્રમક બની જાય છે. ખાસ કરીને સ્ત્રીઓના સંદર્ભમાં, આ આક્રમકતા ઘણીવાર તેમના ચારિત્ર્ય પર સવાલ ઉઠાવવા અથવા ખોટા આક્ષેપો લગાવવાના રૂપમાં સામે આવે છે. આ કડવી સચ્ચાઈ પુરુષોની નબળાઈ અને તેમના અસુરક્ષિત સ્વભાવ નો અરીસો છે.
શા માટે સ્ત્રીઓના ચારિત્ર્ય પર પ્રહાર થાય છે?
ચાણક્ય નીતિ મુજબ, પુરુષો દ્વારા સ્ત્રીઓના ચારિત્ર્ય પર હુમલો કરવા પાછળ ઘણાં ઊંડા મનોવૈજ્ઞાનિક અને સામાજિક કારણો છુપાયેલા છે:
અહમ્ (Ego) ને ઠેસ પહોંચવી: પુરુષ સમાજમાં લાંબા સમયથી પોતાને શ્રેષ્ઠ કે વધુ સક્ષમ માનતો આવ્યો છે. જ્યારે કોઈ સ્ત્રી તેનાથી આગળ નીકળી જાય છે, તેને પરાજિત કરે છે, અથવા તેનાથી વધુ સારું પ્રદર્શન કરે છે, ત્યારે તેનો અહંકાર (Ego) તૂટે છે. આ અહંકારને બચાવવા માટે તે પોતાની હાર સ્વીકારવાને બદલે, સ્ત્રી પર ખોટા આરોપો લગાવીને તેને નીચું બતાવવાનો પ્રયાસ કરે છે.
પુરુષ પ્રધાન સામાજિક દૃષ્ટિકોણ: સામાજિક વિચારધારા હજી પણ પિતૃસત્તાક (Patriarchal) છે. સ્ત્રીના ચારિત્ર્ય પર સવાલ ઉઠાવવો સૌથી સરળ અને અસરકારક રસ્તો છે, કારણ કે સમાજ આ પ્રકારના આક્ષેપો પર જલ્દી વિશ્વાસ કરી લે છે. આ પ્રહાર સ્ત્રીની સફળતાને ઝાંખી કરવા માટે એક સામાજિક હથિયાર તરીકે કામ કરે છે.
નબળાઈ છુપાવવાનો પ્રયાસ: નિષ્ફળ પુરુષ પોતાની હાર, અક્ષમતા કે ખામીઓ સ્વીકારવાને બદલે, સ્ત્રીની છબી ખરાબ કરીને પોતાની નબળાઈ છુપાવવાનો પ્રયાસ કરે છે. આ એક રક્ષણાત્મક પ્રતિક્રિયા (Defensive Mechanism) હોય છે, જ્યાં તેઓ પોતાની નિષ્ફળતા માટે સ્ત્રીને દોષી ઠેરવે છે.
ભલે આ વાત સદીઓ પહેલાં કહેવામાં આવી હોય, પરંતુ આજે પણ તે સાર્વત્રિક સત્ય લાગે છે. કાર્યસ્થળ પર, રાજકારણમાં, રમતોમાં, અથવા અહીં સુધી કે પારિવારિક અને સામાજિક જીવનમાં પણ, જ્યારે સ્ત્રીઓ પુરુષો કરતાં વધુ સારું પ્રદર્શન કરે છે કે તેમને પડકારે છે, ત્યારે ઘણીવાર તેમના કાર્યની ટીકા કરવાને બદલે તેમના ચારિત્ર્ય પર આંગળી ઉઠાવવામાં આવે છે.
સ્ત્રીઓએ શું કરવું જોઈએ? ચાણક્યની સલાહ
આચાર્ય ચાણક્યની નીતિનું આ કથન માત્ર પુરુષોના ચારિત્ર્યનો અંધકારમય પક્ષ જ નથી ખોલતું, પરંતુ સ્ત્રીઓને પણ સશક્ત રહેવાનો માર્ગ બતાવે છે:
હતાશ ન થાઓ: ચારિત્ર્ય પર કરવામાં આવેલા પ્રહારથી સ્ત્રીઓ ક્યારેય હતાશ કે વિચલિત ન થાય. તેમણે સમજવું જોઈએ કે આવા પ્રહાર તેમની સફળતા અને તાકાત ને જ દર્શાવે છે.
પોતાની ઓળખ પર દૃઢ રહો: કોઈપણ પરિસ્થિતિમાં પોતાના કાર્ય, પ્રતિભા અને ઈમાનદારી પર વિશ્વાસ રાખો. આરોપોને પોતાની સફળતાના માર્ગમાં અવરોધ ન બનવા દો.
કર્મથી ઓળખ: અસલી જીત ત્યારે છે જ્યારે સ્ત્રીઓ આ ખોટા અને દ્વેષપૂર્ણ આરોપોથી ઉપર ઊઠીને પોતાના કામ અને કર્મ વડે પોતાની ઓળખ બનાવે છે. તેમણે પોતાના લક્ષ્ય પર કેન્દ્રિત રહેવું જોઈએ.
ચાણક્ય નીતિનો આ સિદ્ધાંત આજના આધુનિક સમાજને પણ અરીસો બતાવે છે, જ્યાં લિંગ સમાનતા હોવા છતાં, સફળતા પ્રાપ્ત કરનારી સ્ત્રીઓને ઘણીવાર બિનજરૂરી અને વ્યક્તિગત હુમલાઓનો સામનો કરવો પડે છે.
