શું તમારું શરીર ઠંડુ પડી રહ્યું છે? આ લક્ષણો હોઈ શકે છે ગંભીર, જાણો બચવાના ઉપાયો

શિયાળાની સિઝનમાં સાવધાન: શરીરને ઠંડી લાગવાના આ સંકેતોને ન કરો અવગણના, વધી શકે છે ગંભીર બીમારીઓનું જોખમ

શિયાળાની ગુલાબી ઠંડી માણવી સૌને ગમે છે, પરંતુ જ્યારે આ ઠંડી મર્યાદા બહાર વધી જાય અને શરીરના સંપર્કમાં સીધી રીતે આવે, ત્યારે તે જીવલેણ પણ સાબિત થઈ શકે છે. જ્યારે આપણા શરીરનું તાપમાન સામાન્ય કરતા ઘટવા લાગે છે, ત્યારે તેને હાઈપોથર્મિયા (Hypothermia) ની શરૂઆત માનવામાં આવે છે. આપણું શરીર કુદરતી રીતે જ ઠંડી લાગવાના સંકેતો આપવાનું શરૂ કરે છે, જેને સમયસર ઓળખવા ખૂબ જ જરૂરી છે. જો તેને અવગણવામાં આવે, તો તે નિમોનિયા અને સાંધાના દુખાવા જેવી ગંભીર સમસ્યાઓ નોતરે છે.

શરીર જ્યારે ઠંડુ પડે ત્યારે શું થાય છે? (મુખ્ય સંકેતો)

જ્યારે શરીરને ઠંડી લાગે છે, ત્યારે તે પોતાનું તાપમાન જાળવી રાખવા માટે સંઘર્ષ કરે છે. તેના શરૂઆતના લક્ષણો નીચે મુજબ હોઈ શકે છે:

• ધ્રુજારી ઉપડવી: આ શરીરની એક રક્ષણાત્મક પ્રતિક્રિયા છે જે ગરમી પેદા કરવા માટે સ્નાયુઓને હલનચલન કરાવે છે.
• ત્વચા ફીકી પડવી: ઠંડીના કારણે રક્તવાહિનીઓ સાંકડી થઈ જાય છે, જેનાથી ત્વચા ઠંડી અને સફેદ કે વાદળી જેવી દેખાવા લાગે છે.
• થાક અને સુસ્તી: વધુ પડતી ઠંડી શરીરની ઉર્જા શોષી લે છે, જેના કારણે વ્યક્તિને અતિશય થાક લાગે છે.
• બોલવામાં તકલીફ: જો ઠંડી મગજ સુધી અસર કરે તો શબ્દો લથડવા લાગે છે અને મૂંઝવણની સ્થિતિ પેદા થાય છે.

ઠંડી લાગવાથી થતા ગંભીર નુકસાન

લાંબા સમય સુધી અથવા વારંવાર ઠંડી લાગવાથી શરીર પર નીચે મુજબની ગંભીર અસરો થઈ શકે છે:

1. શ્વસનતંત્રની બીમારીઓ અને નિમોનિયા: ઠંડીના કારણે ફેફસાંમાં ચેપ લાગવાનું જોખમ વધી જાય છે. ઠંડી હવા શ્વાસનળીને સંકુચિત કરે છે, જેનાથી અસ્થમાના દર્દીઓની તકલીફ વધે છે. જો ઠંડી સીધી છાતીમાં બેસી જાય, તો તે નિમોનિયામાં પરિણમે છે, જે ખાસ કરીને બાળકો માટે ખતરનાક છે.

2. સાંધા અને સ્નાયુઓમાં દુખાવો: શિયાળામાં રક્ત પરિભ્રમણ ધીમું પડવાને કારણે સ્નાયુઓ અકડાઈ જાય છે. જે લોકોને અગાઉથી સંધિવા કે ગઠિયાની તકલીફ હોય, તેમના માટે ઠંડી અસહ્ય પીડા લઈને આવે છે.

3. નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ (Immunity): જે લોકો વારંવાર ઠંડીના સંપર્કમાં આવે છે, તેમનું ઇમ્યુન સિસ્ટમ નબળું પડે છે. પરિણામે, શરદી-ઉધરસ, ફ્લૂ અને વાયરલ ઇન્ફેક્શન તેમને જલ્દી ઘેરી લે છે.

4. હૃદય પર દબાણ: ઠંડીમાં લોહી ઘટ્ટ થવા લાગે છે અને રક્તવાહિનીઓ સાંકડી થવાથી બ્લડ પ્રેશર વધે છે. આ સ્થિતિ હાર્ટ પેશન્ટ્સ માટે હાર્ટ એટેકનું જોખમ વધારી શકે છે.

બાળકો અને વૃદ્ધો માટે વધતું જોખમ

નિષ્ણાતોના મતે, બાળકો અને વૃદ્ધોની રોગપ્રતિકારક શક્તિ પુખ્ત વયના લોકોની સરખામણીએ નબળી હોય છે. બાળકોના શરીરનું ક્ષેત્રફળ ઓછું હોવાથી તેઓ ગરમી ઝડપથી ગુમાવે છે, જ્યારે વૃદ્ધોમાં મેટાબોલિઝમ ધીમું હોવાથી તેમનું શરીર જલ્દી ગરમ થઈ શકતું નથી. હાઈપોથર્મિયાનો સૌથી વધુ ભય આ બે વયજૂથમાં જ જોવા મળે છે.

બચાવના ઉપાયો: ઠંડીથી કેવી રીતે રક્ષણ મેળવવું?

• લેયર્ડ કપડાં: એક જાડા જેકેટને બદલે 2-3 લેયરમાં ગરમ કપડાં પહેરો. આ લેયર્સ વચ્ચેની હવા ગરમીને જાળવી રાખે છે.
• પૂરતો આહાર: ગરમ અને પૌષ્ટિક ખોરાક લેવો. સૂપ, આદુવાળી ચા, ગોળ અને ડ્રાય ફ્રૂટ્સ શરીરને અંદરથી ગરમી આપે છે.
• કાન અને પગને ઢાંકો: સૌથી વધુ ઠંડી કાન અને પગના તળિયા દ્વારા લાગે છે, તેથી મફલર અને મોજાંનો ઉપયોગ અવશ્ય કરો.
• હાઇડ્રેશન: શિયાળામાં તરસ ઓછી લાગે છે, પરંતુ ગરમ પાણી કે પ્રવાહી લેતા રહેવું જોઈએ જેથી ડિહાઇડ્રેશન ન થાય.

શિયાળામાં ઠંડીને હળવાશથી લેવી ભારે પડી શકે છે. જો કોઈ વ્યક્તિને સતત ધ્રુજારી આવતી હોય અથવા તે સુસ્ત થઈ રહી હોય, તો તેને તાત્કાલિક ગરમ વાતાવરણમાં લઈ જવી જોઈએ અને જરૂર પડે તો તબીબી સલાહ લેવી જોઈએ.