શરીરમાં દેખાતા આ લક્ષણોને અવગણશો નહીં: શું આ બ્રેઈન હેમરેજની પૂર્વ ચેતવણી છે?

બ્રેઈન હેમરેજની પૂર્વ ચેતવણી: શરીરમાં દેખાતા આ ગંભીર લક્ષણોને ભૂલથી પણ અવગણશો નહીં

આજની ઝડપી જીવનશૈલી અને વધતા તણાવ વચ્ચે, મગજ સંબંધિત સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ (Brain Health Issues) માં ચિંતાજનક વધારો જોવા મળી રહ્યો છે. તેમાંથી એક છે બ્રેઈન હેમરેજ (Brain Hemorrhage), જેને સામાન્ય ભાષામાં ‘મગજની નસ ફાટવી’ પણ કહેવાય છે. આ એક અત્યંત ગંભીર તબીબી કટોકટી (Medical Emergency) છે, જે તાત્કાલિક સારવાર ન મળે તો જીવલેણ પણ સાબિત થઈ શકે છે.

શું તમે જાણો છો કે બ્રેઈન હેમરેજ જેવી ગંભીર ઘટના બને તે પહેલાં તમારું શરીર તમને કઈ રીતે સંકેતો આપી શકે છે? તબીબી નિષ્ણાતોના મતે, કેટલાક લક્ષણો એવા છે જેને અવગણવા ભારે પડી શકે છે. આ લક્ષણોને ઓળખીને સમયસર તબીબી સહાય મેળવવાથી જાન બચાવવાની શક્યતા વધી જાય છે.

મગજની નસ ફાટતા પહેલા દેખાતા મુખ્ય લક્ષણો

બ્રેઈન હેમરેજ ઘણીવાર હાઈ બ્લડ પ્રેશર (High Blood Pressure), એન્ટ્રીઓવેનસ મેલફોર્મેશન (AVM), અથવા મગજની નળીમાં સોજો (Aneurysm) ના કારણે થઈ શકે છે. નીચે આપેલા લક્ષણો સૂચવે છે કે મગજમાં કંઈક ગંભીર થઈ રહ્યું છે:

૧. અચાનક અને ગંભીર માથાનો દુખાવો

બ્રેઈન હેમરેજનું સૌથી સામાન્ય અને ગંભીર લક્ષણ છે અચાનક થતો અસહ્ય માથાનો દુખાવો, જેને પીડિત વ્યક્તિ ઘણીવાર ‘જીવનનો સૌથી ખરાબ માથાનો દુખાવો’ તરીકે વર્ણવે છે. જો આ દુખાવો થોડી જ સેકન્ડોમાં તેની ટોચ પર પહોંચી જાય, તો તે ગંભીર સંકેત છે.

૨. દ્રષ્ટિમાં ફેરફાર

મગજનો રક્તસ્રાવ આંખોની નસોને અસર કરી શકે છે, જેના કારણે દ્રષ્ટિ સંબંધિત સમસ્યાઓ થઈ શકે છે:

• અચાનક ધૂંધળું દેખાવું.
• ડબલ વિઝન.
• એક આંખ અથવા બંને આંખોમાં અસ્થાયી રૂપે દ્રષ્ટિ ગુમાવવી.

૩. શારીરિક નબળાઈ અને લકવો

મગજ શરીરના અંગોને નિયંત્રિત કરે છે. જ્યારે મગજના ચોક્કસ ભાગમાં રક્તસ્રાવ થાય છે, ત્યારે નીચેના લક્ષણો દેખાઈ શકે છે:

• શરીરના એક ભાગમાં (ખાસ કરીને ચહેરો, હાથ કે પગ) અચાનક નબળાઈ અથવા સંવેદના ગુમાવવી.
• બોલવામાં તકલીફ અથવા સમજવામાં મુશ્કેલી થવી.

૪. સંતુલન ગુમાવવું

જો તમને અચાનક ચાલવામાં, સંતુલન જાળવવામાં કે શરીરને નિયંત્રિત કરવામાં મુશ્કેલી અનુભવાય, તો તે સેરેબેલમ (મગજનો ભાગ જે સંતુલન નિયંત્રિત કરે છે) માં રક્તસ્રાવનો સંકેત હોઈ શકે છે. ચક્કર આવવા (Dizziness) અને ઊબકા આવવા (Nausea) પણ તેની સાથે હોઈ શકે છે.

૫. બેભાન થવું કે મૂંઝવણ

કેટલાક કિસ્સાઓમાં, રક્તસ્રાવ મગજની સામાન્ય પ્રવૃત્તિને અવરોધે છે, જેના કારણે વ્યક્તિ બેભાન થઈ શકે છે, તેને ખેંચ આવી શકે છે (Seizures), અથવા તે આસપાસની વાતો સમજવામાં મૂંઝવણ અનુભવે.

જો આવા લક્ષણો દેખાય તો શું કરવું?

યાદ રાખો, બ્રેઈન હેમરેજ એ સમય સંવેદનશીલ (Time-Sensitive) કટોકટી છે. જો તમને કે તમારી આસપાસના કોઈ વ્યક્તિને ઉપર જણાવેલા એક કે વધુ લક્ષણો અચાનક અનુભવાય, તો તાત્કાલિક પગલાં લો:

• તરત જ ૧૦૮ અથવા ઈમરજન્સી સેવાને કૉલ કરો.
• વ્યક્તિને શાંત અને આરામદાયક સ્થિતિમાં રાખો.
• દર્દીને કંઈપણ ખાવા કે પીવા માટે આપશો નહીં.