રેલ્વે સ્ટેશન કે એરપોર્ટ પર ફોન ચાર્જ કરવો પડી શકે છે મોંઘો, જાણો શું છે ‘જ્યુસ જેકિંગ’
આજના ડિજિટલ યુગમાં સ્માર્ટફોન માત્ર વાતચીતનું સાધન નથી, પરંતુ આપણી આખી દુનિયા બની ગયો છે. ખાસ કરીને મુસાફરી (Travel) દરમિયાન, ટિકિટ બતાવવાથી લઈને ગુગલ મેપ્સ, હોટલ બુકિંગ, ડિજિટલ પેમેન્ટ અને સ્નેહીજનો સાથે સંપર્ક રાખવા સુધી—બધું જ મોબાઈલ પર નિર્ભર છે. આવી સ્થિતિમાં સફર વચ્ચે ફોનની બેટરી ‘લો’ (Low) થવી એ કોઈ ખરાબ સ્વપ્નથી ઓછું નથી લાગતું.
જ્યારે બેટરી ખતમ થવાની અણી પર હોય, ત્યારે રેલ્વે સ્ટેશન, એરપોર્ટ, બસ સ્ટેન્ડ કે કેફેમાં લાગેલા ‘ફ્રી પબ્લિક ચાર્જિંગ પોર્ટ’ આપણને કોઈ દેવદૂત જેવા લાગે છે. પરંતુ શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે જે પોર્ટથી તમે તમારા ફોનને ‘જીવનદાન’ આપી રહ્યા છો, તે જ તમારા બેંક ખાતા અને અંગત ડેટા માટે ‘મોતનો ફાંદો’ બની શકે છે? સાયબર સુરક્ષાની ભાષામાં તેને “જ્યુસ જેકિંગ” (Juice Jacking) કહેવામાં આવે છે.
શું છે જ્યુસ જેકિંગ? (The Deadly Truth of Juice Jacking)
જ્યુસ જેકિંગ એ એક પ્રકારનો સાયબર હુમલો છે જેમાં ગુનેગારો પબ્લિક યુએસબી (USB) ચાર્જિંગ પોર્ટનો ઉપયોગ કરીને તમારા ઉપકરણમાં ઘૂસણખોરી કરે છે.
તે કેવી રીતે કામ કરે છે? ખરેખર, જે યુએસબી કેબલનો તમે ચાર્જિંગ માટે ઉપયોગ કરો છો, તેમાં બે પ્રકારના વાયર હોય છે: એક પાવર સપ્લાય માટે અને બીજો ડેટા ટ્રાન્સફર માટે. હેકર્સ પબ્લિક ચાર્જિંગ સ્ટેશનની પાછળ એક નાની હાર્ડવેર ચિપ અથવા માલવેર લગાવી દે છે. જેવો તમે તમારો ફોન તે યુએસબી પોર્ટ સાથે કનેક્ટ કરો છો, તેઓ માત્ર તમારા ફોનને વીજળી જ નથી આપતા, પરંતુ ડેટા ટ્રાન્સફર વાળા વાયર દ્વારા તમારા ફોનનો સંપૂર્ણ કંટ્રોલ પોતાના હાથમાં લઈ લે છે.
કઈ માહિતી લીક થઈ શકે છે?
એકવાર તમારો ફોન કોઈ સંક્રમિત ચાર્જિંગ પોર્ટ સાથે જોડાઈ જાય, પછી હેકર્સ ગણતરીની સેકન્ડોમાં તમારી આ માહિતી ચોરી શકે છે:
અંગત મીડિયા: તમારી ગેલેરીમાં રહેલા ફોટા અને વીડિયો.
બેંકિંગ વિગતો: ફોનમાં સેવ કરેલી કાર્ડની વિગતો અને બેંકિંગ એપ્સનો એક્સેસ.
ઓટીપી (OTP): તમારા મોબાઈલ પર આવતા સંવેદનશીલ મેસેજ અને ઓટીપી વાંચવા.
પાસવર્ડ: સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ્સ, ઈમેલ અને અન્ય ક્રેડેન્શિયલ્સ.
રિમોટ એક્સેસ: કેટલાક કિસ્સાઓમાં હેકર્સ તમારા ફોનનો કેમેરો અને માઇક્રોફોન પણ ઓન કરી શકે છે, જેનાથી તમારી જાસૂસી થઈ શકે છે.
મુસાફરો જ કેમ સરળ શિકાર બને છે?
મુસાફરી દરમિયાન આપણે ઘણીવાર તણાવમાં કે ઉતાવળમાં હોઈએ છીએ. ફોન બંધ થવાનો ડર એટલો મોટો હોય છે કે આપણે સુરક્ષાની પાયાની વાતો ભૂલી જઈએ છીએ.
બેદરકારી: મફતની સુવિધા જોતા જ આપણે વિચાર્યા વગર કેબલ લગાવી દઈએ છીએ.
વાઈ-ફાઈ અને ચાર્જિંગની જાળ: ઘણીવાર લોકો ફ્રી પબ્લિક વાઈ-ફાઈ અને ફ્રી ચાર્જિંગનો એકસાથે ઉપયોગ કરે છે, જે સાયબર ગુનેગારો માટે “સોનામાં સુગંધ ભળવા” જેવું હોય છે.
તમારી જાતને સુરક્ષિત રાખવાના અચૂક ઉપાયો (Prevention is Better Than Cure)
સાયબર છેતરપિંડીથી બચવા માટે મુસાફરી દરમિયાન આ સુરક્ષા નિયમોનું પાલન કરો:
પાવર બેંકનો ઉપયોગ કરો: મુસાફરી પર નીકળતા પહેલા તમારી પાવર બેંક પૂરેપૂરી ચાર્જ રાખો. આ પબ્લિક પોર્ટના ઉપયોગની જરૂરિયાતને ખતમ કરી દે છે.
તમારું પોતાનું ચાર્જર (એડેપ્ટર) સાથે રાખો: પબ્લિક યુએસબી પોર્ટના બદલે હંમેશા દિવાલ પર લાગેલા ‘ઈલેક્ટ્રિક સોકેટ’નો ઉપયોગ કરો. તમારું પોતાનું એડેપ્ટર અને કેબલ વાપરવું સૌથી સુરક્ષિત છે.
યુએસબી ડેટા બ્લોકર (USB Data Blocker): જો તમારે પબ્લિક પોર્ટનો ઉપયોગ કરવો જ પડે, તો “USB Data Blocker” અથવા “USB Condom” નો ઉપયોગ કરો. આ નાનું ગેજેટ ડેટા ટ્રાન્સફરને રોકી દે છે અને માત્ર વીજળીને જ ફોન સુધી પહોંચવા દે છે.
‘ચાર્જ ઓન્લી’ મોડ પસંદ કરો: ફોન પ્લગ કરતા જ જો “Trust this computer?” અથવા “Transfer Data?” નો પોપ-અપ આવે, તો તેને હંમેશા ‘Deny’ કરો અને માત્ર ચાર્જિંગ મોડ જ પસંદ કરો.
ફોનને સ્વીચ ઓફ રાખો: જો બહુ જ મજબૂરી હોય, તો ફોનને સ્વીચ ઓફ કરીને ચાર્જ કરો. તેનાથી ડેટા ચોરી થવાનું જોખમ ઘણું ઓછું થઈ જાય છે.
નિષ્કર્ષ: થોડી સાવધાની, મોટો બચાવ
ડિજિટલ ઈન્ડિયાના સમયમાં સુવિધાઓ વધી છે, તો જોખમો પણ વધ્યા છે. પબ્લિક ચાર્જિંગ પોર્ટ ભલે એક સરળ ઉકેલ લાગે, પરંતુ તેની પાછળ છુપાયેલો ‘સાયબર વાયરસ’ તમારી મહેનતની કમાણી અને સન્માનને પળવારમાં છીનવી શકે છે. આગલી વખતે જ્યારે તમે કોઈ અજાણી જગ્યાએ ચાર્જિંગ પોર્ટ જુઓ, ત્યારે યાદ રાખજો—મફતની વીજળી તમને બહુ મોંઘી પડી શકે છે. સમજદારી બતાવો અને તમારી ડિજિટલ સુરક્ષાને પ્રાથમિકતા આપો.
