શું તમે જાણો છો તમારા ફોનમાં આટલા સેન્સર્સ છે? એક સેન્સર તો એવું છે જેની તમે કલ્પના પણ નહીં કરી હોય!
આજના યુગમાં સ્માર્ટફોન માત્ર વાતચીતનું સાધન રહ્યો નથી, પરંતુ તે એક ચાલતું-ફરતું સ્માર્ટ ગેજેટ બની ગયું છે. શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે જ્યારે તમે કડક તડકામાં બહાર નીકળો છો, ત્યારે તમારા ફોનની બ્રાઈટનેસ અચાનક આપોઆપ કેવી રીતે વધી જાય છે? અથવા જ્યારે તમે કાર રેસિંગ ગેમ રમો છો, ત્યારે ફોનને માત્ર નમાવવાથી તમારી કાર કેવી રીતે વળી જાય છે?
અવારનવાર આપણે ફોનના પ્રોસેસર, રેમ કે કેમેરા મેગાપિક્સલની વાત તો કરીએ છીએ, પરંતુ એ નાના-નાના ‘સેન્સર્સ’ને ભૂલી જઈએ છીએ જે પડદા પાછળ રહીને તમારા ફોનને ‘સ્માર્ટ’ બનાવે છે. તમારા એન્ડ્રોઇડ સ્માર્ટફોનની અંદર ડઝનબંધ નાના સેન્સર્સ લાગેલા હોય છે, જે સતત તમારી આસપાસના વાતાવરણને ટ્રેક કરે છે. આજે અમે તમને ફોનના આવા જ કેટલાક હિડન સેન્સર્સ વિશે જણાવીશું, જે તમારા મોબાઈલ અનુભવને બદલી નાખે છે.
1. એમ્બિયન્ટ લાઇટ સેન્સર (Ambient Light Sensor): તમારી આંખોનો રક્ષક
આ તમારા સ્માર્ટફોનનું સૌથી સામાન્ય પરંતુ સૌથી જરૂરી સેન્સર છે. આ સેન્સર સામાન્ય રીતે સ્ક્રીનની ઉપર ફ્રન્ટ કેમેરાની પાસે આવેલું હોય છે.
તે શું કરે છે: આ સેન્સરનું મુખ્ય કામ તમારી આસપાસ રહેલા પ્રકાશની તીવ્રતાને માપવાનું છે.
ઉપયોગ: આ સેન્સરની મદદથી જ તમારા ફોનમાં ‘Auto Brightness’ ફીચર કામ કરે છે. જો તમે અંધારા રૂમમાં હોવ, તો આ સેન્સર ફોનને સિગ્નલ આપે છે કે પ્રકાશ ઓછો છે, જેથી સ્ક્રીનની બ્રાઈટનેસ આપોઆપ ઓછી થઈ જાય છે. જ્યારે તડકામાં જવાથી તે બ્રાઈટનેસ વધારી દે છે જેથી તમે સરળતાથી વાંચી શકો. આનાથી માત્ર તમારી આંખો પર ઓછું જોર પડે છે એટલું જ નહીં, પણ ફોનની બેટરી પણ બચે છે.
2. એક્સેલેરોમીટર (Accelerometer): મોશનનો ઉસ્તાદ
આ સેન્સર લગભગ દરેક એન્ડ્રોઇડ સ્માર્ટફોનનો અનિવાર્ય ભાગ છે. તે ફોનની ગતિ (Velocity) અને સ્થિતિમાં થતા ફેરફારને ટ્રેક કરે છે.
તે શું કરે છે: આ સેન્સર ત્રણ દિશાઓ—સાઇડ-ટુ-સાઇડ (ડાબે-જમણે), અપ-ડાઉન (ઉપર-નીચે) અને ફોરવર્ડ-બેકવર્ડ (આગળ-પાછળ) ના મૂવમેન્ટને ડિટેક્ટ કરે છે.
ઉપયોગ: * ગેમિંગ: કાર રેસિંગ કે રનિંગ ગેમ્સમાં ફોનને હલાવવાથી થતા એક્શન આના કારણે જ શક્ય છે.
ઓટો રોટેશન: જ્યારે તમે ફોનને ઊભો (Portrait) માંથી આડો (Landscape) કરો છો, ત્યારે ડિસ્પ્લેનું રોટેટ થવું એ આ સેન્સરનો કમાલ છે.
ઈમેજ સ્ટેબિલાઇઝેશન: ફોટો લેતી વખતે હાથના હળવા ધ્રુજારીને પારખીને ફોટોને ધૂંધળો થતો બચાવવામાં તે મદદ કરે છે.
3. મેગ્નેટોમીટર (Magnetometer): તમારા ખિસ્સાનું હોકાયંત્ર
આ સેન્સર વિશે ખૂબ ઓછા લોકો જાણે છે, પરંતુ જે લોકો યાત્રા કરવાનું પસંદ કરે છે, તેમના માટે આ વરદાન છે. તે પૃથ્વીના ચુંબકીય ક્ષેત્ર (Magnetic Field) ને શોધી કાઢવામાં સક્ષમ છે.
તે શું કરે છે: આ સેન્સર ડિજિટલ હોકાયંત્ર (Compass) ની જેમ કામ કરે છે. તે તમારા ફોનને જણાવે છે કે ‘ઉત્તર’ (North) દિશા કઈ તરફ છે.
ઉપયોગ: જ્યારે તમે ગૂગલ મેપ્સ (Google Maps) નો ઉપયોગ કરો છો, ત્યારે તમે જોયું હશે કે જેવું તમે વળો છો, મેપમાં બનેલું વાદળી નિશાન (Pointer) પણ વળી જાય છે. આ સચોટ દિશા નિર્દેશ મેગ્નેટોમીટરને કારણે જ મળે છે. આના વગર નેવિગેશન કરવું ઘણું મુશ્કેલ બની શકે છે.
4. ટેમ્પરેચર સેન્સર (Temperature Sensor): સ્માર્ટફોનની નવી શક્તિ
આ એક એડવાન્સ સેન્સર છે જે હાલમાં માત્ર પસંદગીના ફ્લેગશિપ સ્માર્ટફોન્સમાં જ જોવા મળે છે. ખાસ કરીને ગૂગલ પિક્સેલ (Google Pixel) ના આધુનિક મોડલ્સમાં તે ચર્ચાનો વિષય બન્યું છે.
તે શું કરે છે: ગૂગલ પિક્સેલ 8 પ્રો અને તેના પછીના પ્રો મોડલ્સમાં લાગેલું આ સેન્સર કોઈપણ વસ્તુની સપાટીનું તાપમાન માપી શકે છે.
ઉપયોગ: આ સેન્સરને કોઈ ઓબ્જેક્ટ તરફ પોઈન્ટ કરીને તમે તેનું તાપમાન જાણી શકો છો. ઉદાહરણ તરીકે, ચા કેટલી ગરમ છે, રસોઈ કરતી વખતે પેનનું તાપમાન કેટલું છે, અથવા રૂમનું તાપમાન કેટલું છે—આ બધું તમે ફોનથી જ જાણી શકો છો. આવનારા સમયમાં આ ફીચર સ્વાસ્થ્ય સંબંધી ટ્રેકિંગમાં મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે.
5. અન્ય મહત્વના સેન્સર્સ જેનો તમે રોજ ઉપયોગ કરો છો
પ્રોક્સિમિટી સેન્સર (Proximity Sensor): જ્યારે તમે કોલ દરમિયાન ફોનને કાન પાસે લઈ જાઓ છો, ત્યારે સ્ક્રીન આપોઆપ બંધ થઈ જાય છે. આ કામ પ્રોક્સિમિટી સેન્સરનું છે જેથી કોલ દરમિયાન તમારી ત્વચાથી ભૂલથી કોઈ બટન ન દબાઈ જાય.
ઝાયરોસ્કોપ (Gyroscope): આ એક્સેલેરોમીટરનું એક એડવાન્સ્ડ વર્ઝન છે, જે ફોનના રોટેશનને 360 ડિગ્રી સુધી ઘણી બારીકાઈથી ટ્રેક કરે છે. તે VR (Virtual Reality) અને 360-ડિગ્રી વિડિયો જોવા માટે અત્યંત જરૂરી છે.
નિષ્કર્ષ: નાના સાધનો, મોટું કામ
સ્માર્ટફોન ઇન્ડસ્ટ્રી જે ગતિએ આગળ વધી રહી છે, આ સેન્સર્સ વધુ સ્માર્ટ બની રહ્યા છે. હવે સ્માર્ટફોન્સમાં ‘બેરોગ્રાફ’ (હવાનું દબાણ માપવા માટે) અને ‘હાર્ટ રેટ સેન્સર’ પણ આવવા લાગ્યા છે. બીજી વાર જ્યારે તમારો ફોન તમારા કોઈ એક્શન પર જાદુઈ રીતે રિએક્ટ કરે, ત્યારે સમજી જજો કે તેની અંદર બેઠેલું કોઈ નાનું સેન્સર પોતાની કામગીરી પૂરી ઈમાનદારીથી કરી રહ્યું છે.
