આ દેશમાં 2026માં સોશિયલ મીડિયા પર કડક પ્રતિબંધ લાગશે, જાણો કેમ વિશ્વભરની સરકારો લઈ રહી છે આવા ચોંકાવનારા નિર્ણયો
સોશિયલ મીડિયાએ દુનિયાને અભૂતપૂર્વ રીતે જોડી છે, પરંતુ તેની સાથે જ તેણે બાળકો અને કિશોરોના માનસિક સ્વાસ્થ્ય અને સુરક્ષા માટે ગંભીર પડકારો પણ ઊભા કર્યા છે. આ પડકારોનો સામનો કરવા માટે, મલેશિયાએ એક ક્રાંતિકારી પગલું ભર્યું છે, જેણે વૈશ્વિક ડિજિટલ નીતિ નિર્માતાઓનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે.
મલેશિયાએ તેના ડિજિટલ નિયમોમાં એક મોટો ફેરફાર કરતાં સત્તાવાર રીતે જાહેરાત કરી છે કે વર્ષ 2026 થી 16 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોને સોશિયલ મીડિયાનો ઉપયોગ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. દુનિયાના ઘણા વિકસિત દેશોની જેમ, મલેશિયા પણ હવે બાળકોની ઓનલાઈન સુરક્ષાને સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા આપતા કડક પગલાં લઈ રહ્યું છે. આ નિર્ણય સાયબરબુલિંગ, ઓનલાઈન ઉત્પીડન અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય સંકટ જેવા વધતા જોખમો વચ્ચે લેવામાં આવ્યો છે.
બાળકોની સુરક્ષા માટે કઠોર પહેલ: મંત્રીનો સ્પષ્ટ સંદેશ
મલેશિયાના સંચાર મંત્રી, એ 23 નવેમ્બર 2025 ના રોજ આ યોજનાની સત્તાવાર પુષ્ટિ કરી. તેમનું આ પગલું એ વાતનો સ્પષ્ટ સંકેત છે કે સરકાર ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ્સ પર માત્ર ‘દેખરેખ’ નથી રાખી રહી, પરંતુ સક્રિય રીતે નિયમો લાગુ કરી રહી છે.
સરકારની યોજના અને ઉદ્દેશો:
સરકાર હાલમાં ઓસ્ટ્રેલિયા અને અન્ય અગ્રણી દેશોમાં અપનાવવામાં આવી રહેલા એજ-રિસ્ટ્રિક્શન (Age-Restriction) મોડેલ ની સઘન સમીક્ષા કરી રહી છે. આ પ્રતિબંધનો મુખ્ય ઉદ્દેશ બાળકોને નીચેના જોખમોથી બચાવવાનો છે:
સાયબરબુલિંગ (Cyberbullying): ઓનલાઈન ઉત્પીડન અને ધમકીની ઘટનાઓથી સુરક્ષા.
ઓનલાઈન છેતરપિંડી અને સ્કેમ: નાણાકીય અને વ્યક્તિગત છેતરપિંડીના જાળથી બાળકોને દૂર રાખવા.
યૌન શોષણ: ઓનલાઈન ગ્રૂમિંગ અને યૌન શોષણ જેવા ગંભીર જોખમોથી બચાવ.
માનસિક સ્વાસ્થ્ય સંકટ: સોશિયલ મીડિયાના વધુ પડતા ઉપયોગથી થતા ડિપ્રેશન (Depression) અને ચિંતા (Anxiety) ને ઘટાડવું.
મંત્રી ફઝિલે તમામ મુખ્ય ટેક્નિકલ કંપનીઓ (ટેક કંપનીઓ) ને સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો: “અમે અપેક્ષા રાખીએ છીએ કે આવતા વર્ષ સુધીમાં તમામ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ 16 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના યુઝર્સને એકાઉન્ટ ખોલવાથી રોકવાના નિર્ણયનું પાલન કરશે. જે પ્લેટફોર્મ સહયોગ નહીં કરે, તેમના પર કડક કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.”
વૈશ્વિક ચિંતા: અમેરિકા અને યુરોપમાં પણ વધ્યું દબાણ
સોશિયલ મીડિયાનો બાળકોના માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર પડતો નકારાત્મક પ્રભાવ હવે માત્ર કોઈ એક દેશનો મુદ્દો નથી રહ્યો, પરંતુ તે એક વૈશ્વિક મુદ્દો બની ગયો છે.
અમેરિકામાં મુકદ્દમા: TikTok, Snapchat, Google અને Meta (જેમાં Facebook, Instagram, WhatsApp શામેલ છે) જેવી દિગ્ગજ કંપનીઓ પર અમેરિકામાં યુવાનોની માનસિક સમસ્યાઓ વધારવાના આરોપો પર ગંભીર મુકદ્દમા ચાલી રહ્યા છે. આ મુકદ્દમા કંપનીઓના એન્ગેજમેન્ટ વધારનારા અલ્ગોરિધમ્સ (Algorithms) પર સવાલ ઉઠાવે છે, જે યુવા વપરાશકર્તાઓને પ્લેટફોર્મ પર કલાકો સુધી વ્યસ્ત રાખે છે.
ઓસ્ટ્રેલિયાનો મોડેલ: મલેશિયાનું આ પગલું ઘણા દેશોની નીતિ સાથે મેળ ખાય છે. ઓસ્ટ્રેલિયા આવતા મહિને 16 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના લોકોના એકાઉન્ટ બંધ કરવાની મોટી યોજના પર કામ કરી રહ્યું છે.
યુરોપિયન યુનિયનનો સહયોગ: ફ્રાન્સ, સ્પેન, ઇટાલી, ડેનમાર્ક અને ગ્રીસ જેવા યુરોપિયન દેશો મળીને એક સંયુક્ત ઉંમર-પુષ્ટિ (Age Verification) મોડેલ પર પરીક્ષણ કરી રહ્યા છે. આ મોડેલ સુનિશ્ચિત કરશે કે પ્લેટફોર્મ પર આવનાર વપરાશકર્તાની ઉંમર સાચી છે કે નહીં.
મલેશિયાનો આ નિર્ણય સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે સરકારો હવે ટેક્નિકલ કંપનીઓના સ્વ-નિયમન (Self-Regulation) પર આધાર રાખવાને બદલે, બાળકોની સુરક્ષા માટે કાયદાકીય હસ્તક્ષેપને પ્રાધાન્ય આપી રહી છે.
અન્ય એશિયન દેશોનું વલણ: મલેશિયા શા માટે કઠોર બન્યું?
મલેશિયાના પડોશી ઇન્ડોનેશિયાએ પણ શરૂઆતમાં આવી જ કડક ઉંમર મર્યાદા નક્કી કરવાની યોજના બનાવી હતી, પરંતુ પાછળથી તેણે ઓછા કડક નિયમો અપનાવ્યા.
ઇન્ડોનેશિયાનો વિકલ્પ: ઇન્ડોનેશિયા હવે હાનિકારક સામગ્રી પર કડક ફિલ્ટર લગાવવા અને મજબૂત ઉંમર-પુષ્ટિ પ્રક્રિયા ને બહેતર બનાવવા જેવા ઉપાયો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યું છે.
મલેશિયાની કડકાઈનું કારણ: મલેશિયા સરકારનો દાવો છે કે તાજેતરના મહિનાઓમાં સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સ પર ઓનલાઈન જુગાર, જાતિ, ધર્મ અને રાજવી પરિવાર સાથે સંકળાયેલી સંવેદનશીલ અને વિભાજનકારી સામગ્રી માં ચિંતાજનક વધારો થયો છે. સરકારનું માનવું છે કે આવા કન્ટેન્ટથી યુવાનોને બચાવવા માટે કડક પ્રતિબંધો જરૂરી છે.
ટેક્નિકલ પ્લેટફોર્મ્સ પર વધતી દેખરેખ અને નવા લાઇસન્સ નિયમો
મલેશિયા સરકાર માત્ર ઉંમર પ્રતિબંધ સુધી જ મર્યાદિત નથી, પરંતુ તે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સ પર પોતાની કડકાઈ વધારી રહી છે:
લાઇસન્સની અનિવાર્યતા: જાન્યુઆરીથી લાગુ નવા નિયમ હેઠળ, જે પ્લેટફોર્મ પર આઠ મિલિયનથી વધુ મલેશિયન યુઝર્સ છે, તેને દેશમાં સંચાલન ચાલુ રાખવા માટે સરકાર પાસેથી લાઇસન્સ લેવું ફરજિયાત રહેશે. આ નિયમ સરકારને પ્લેટફોર્મના કન્ટેન્ટ મોડરેશન (Content Moderation) અને સંચાલન નીતિઓ પર વધુ નિયંત્રણ આપે છે.
કન્ટેન્ટ મોડરેશન: સરકાર પ્લેટફોર્મ્સ પાસેથી વધુ પારદર્શિતા અને હાનિકારક સામગ્રી, ખાસ કરીને ઓનલાઈન જુગાર અને સાંપ્રદાયિક ભાવનાઓને ભડકાવતા કન્ટેન્ટને હટાવવા માટે સક્રિય પગલાં લેવાની માંગ કરી રહી છે.
મલેશિયાનો આ પ્રતિબંધ આવનારા વર્ષોમાં એશિયાના અન્ય દેશો માટે એક દાખલો બની શકે છે. તે દર્શાવે છે કે કેવી રીતે સરકારો ડિજિટલ યુગમાં પોતાના નાગરિકો, ખાસ કરીને બાળકોને સુરક્ષિત રાખવા માટે કડક પગલાં લેવા તૈયાર છે, ભલે તેના માટે ટેક્નિકલ દિગ્ગજો સાથે સંઘર્ષ કરવો પડે.
