વાળ ખરવા ઉપરાંત આ રોગોમાં પણ રામબાણ છે ‘નખ ઘસવાની’ ક્રિયા! જાણો આયુર્વેદિક ઉપચારના ફાયદા.
આજના ઝડપી જીવનમાં, જ્યાં દરેક વ્યક્તિ કોઈને કોઈ સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાથી પીડાઈ રહી છે, ત્યાં પ્રાચીન આયુર્વેદિક પ્રથાઓ ખૂબ મદદરૂપ થઈ શકે છે. આવી જ એક સરળ અને અસરકારક પદ્ધતિ છે ‘નખ ઘસવા’ અથવા બાલાયામ (Balayam). આ એક એવી ક્રિયા છે જેને કરવાથી માત્ર વાળ ખરવાની સમસ્યા જ નહીં, પરંતુ શરીરના અન્ય ઘણા રોગોમાં પણ ફાયદો થાય છે.
કઈ બીમારીઓ પર થાય છે અસર?
નખ ઘસવાની પ્રથા મુખ્યત્વે વાળના સ્વાસ્થ્ય માટે જાણીતી છે, પરંતુ આયુર્વેદ મુજબ તે શરીરના નર્વ પોઈન્ટ્સને સક્રિય કરીને સમગ્ર સ્વાસ્થ્ય પર સકારાત્મક અસર કરે છે.
- વાળ ખરવા :આ સૌથી જાણીતો ફાયદો છે. નખ ઘસવાથી માથાની ચામડીમાં લોહીનું પરિભ્રમણ (Blood Circulation) સુધરે છે. પરિણામે, વાળના મૂળને પૂરતા પોષક તત્વો મળે છે, જે વાળ ખરતા અટકાવે છે અને નવા વાળના ગ્રોથને પ્રોત્સાહન આપે છે.
- સફેદ વાળની સમસ્યા: નિયમિતપણે નખ ઘસવાથી વાળ સમય પહેલા સફેદ થવાની સમસ્યામાં પણ રાહત મળી શકે છે.
- તણાવ અને અનિદ્રા : આ ક્રિયાથી તણાવ ઓછો થાય છે અને મનને શાંતિ મળે છે. રક્તસંચાર સુધરવાથી નર્વસ સિસ્ટમ શાંત થાય છે, જે સારી ઊંઘ લાવવામાં મદદ કરે છે.
- રોગપ્રતિકારક શક્તિ : હથેળીઓમાં શરીરના વિવિધ અંગો સાથે જોડાયેલા ‘એક્યુપ્રેશર પોઈન્ટ્સ’ આવેલા હોય છે. નખ ઘસવાથી આ પોઈન્ટ્સ સક્રિય થાય છે, જે રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવવામાં મદદ કરે છે.
- લોહીનું પરિભ્રમણ સુધારે: આ ક્રિયા શરીરના અંગોમાં લોહીના પ્રવાહને સુધારે છે, જેનાથી ઓક્સિજન અને પોષક તત્વોનો પુરવઠો સારો રહે છે.
નખ ઘસવાના અન્ય અદ્ભુત સ્વાસ્થ્ય લાભો
નખ ઘસવું એ માત્ર એક સરળ કસરત નથી, પરંતુ તે શરીરના એક્યુપ્રેશર સિદ્ધાંતો પર આધારિત છે.
- શરીરના આંતરિક અંગોને ટેકો: હથેળીમાં રહેલા ચેતા બિંદુઓ શરીરના આંતરિક અંગો, જેમ કે કિડની અને લીવર સાથે જોડાયેલા હોય છે. નખ ઘસવાથી આ અંગોના કાર્યમાં પણ સુધારો થઈ શકે છે.
- વાળની ગુણવત્તા: જે લોકો નિયમિતપણે નખ ઘસે છે, તેમના વાળ જાડા, ચમકદાર અને મજબૂત બને છે. વાળનું વોલ્યુમ પણ વધે છે.
- માનસિક શાંતિ: આ એક સરળ રિધમિક એક્ટિવિટી છે, જે ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મદદ કરે છે. તેને યોગ અને મેડિટેશન સાથે જોડી શકાય છે.
- ચમકતી ત્વચા: સારું રક્ત પરિભ્રમણ ત્વચાના સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ જરૂરી છે. નખ ઘસવાથી ત્વચાની ચમક સુધરી શકે છે.
નખ ઘસવાની યોગ્ય રીત
નખ ઘસવાની પદ્ધતિ ખૂબ જ સરળ છે, પરંતુ તેને યોગ્ય રીતે કરવી જરૂરી છે:
- બેસવાની રીત: જમીન પર સાદડી પાથરીને સુખાસન (પલાંઠી વાળીને) અથવા પદ્માસનમાં આરામથી બેસો.હાથની સ્થિતિ: બંને હાથને છાતીની સામે લાવો.
- ઘસવું: બંને હાથની આંગળીઓને અંદરની તરફ વાળીને, માત્ર નખના ઉપરના ભાગો (અંગૂઠા સિવાયની આંગળીઓના નખ) ને એકબીજા સાથે ઝડપથી અને જોરથી ઘસો.
- સમયગાળો: આ ક્રિયા દરરોજ 5 થી 10 મિનિટ સુધી કરવી જોઈએ. સવારનો સમય તેના માટે ઉત્તમ ગણાય છે.
કોણે ન કરવું જોઈએ?
જોકે નખ ઘસવું સામાન્ય રીતે સુરક્ષિત માનવામાં આવે છે, પરંતુ અમુક પરિસ્થિતિઓમાં તેને ટાળવું જોઈએ:
- ગર્ભાવસ્થા: સગર્ભા સ્ત્રીઓએ આ ક્રિયા ન કરવી જોઈએ, કારણ કે એવું માનવામાં આવે છે કે તે ગર્ભાશયમાં સંકોચન (Contraction) પેદા કરી શકે છે.
- હાઈ બ્લડ પ્રેશર : જે લોકોને બ્લડ પ્રેશરની ગંભીર સમસ્યા હોય તેમણે ડૉક્ટરની સલાહ લીધા પછી જ આ કરવું.
- સર્જરી પછી: તાજેતરમાં કોઈ સર્જરી થઈ હોય, તો સાજા ન થાય ત્યાં સુધી આ કસરત ટાળવી.
નખ ઘસવું એ કોઈ ચમત્કાર નથી, પરંતુ તે એક એવી સરળ અને અસરકારક આયુર્વેદિક પદ્ધતિ છે, જે તમારા વાળ અને સમગ્ર શરીરના સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો લાવવામાં મદદ કરી શકે છે. દરરોજ માત્ર 5-10 મિનિટ કાઢીને આ પ્રવૃત્તિ કરવાથી, તમે તમારા સ્વાસ્થ્યમાં અદ્ભુત ફેરફારો જોઈ શકો છો.
